FOSTERS MANOR
A SHORT INTRODUCTION
Mr. J.A. Foster, M.L.A. (1904), local Oudtshoorn attorney, asked Mr Bullock to design a double storey manor house in 1902. The building was erected in the Tudor-Bethan style with the lower level of local dressed sandstone and the top storey of burned bricks and the inner walls of mesh – plastered panels by Mellville Brown Jnr. Across the central section and at either end, are double-storied verandahs with cast-iron railings. The gables are false – half timbering. The main features of the front elevation are the flight of stone steps and encaustic tiling upon the floor of the front stoep.
The window fan-lights and door panels with the lily motif are of stained glass. In the hallway the ‘dado’ is of teak panelling. A teak staircase with heavy lion-carved posters leads to the top storey. The ceilings and dados are of geometrical papier mÂché pressed patterns. The Municipal valuation in 1907 was £10,500.12.
In 1915 the Teachers’ Training College was founded and in July, 1916 the building was hired for £300 per annum from the Standard Bank out of the insolvent estate of Mr Foster. The building was used for this purpose till 1924.
Later it was used as a Girls’ Hostel for the Commercial School and as school offices.
In 1972 the building was evacuated and rapid decay is taking place. The school committee in co-operation with the local Historical Society and members of the Foundation Simon van der Stel have submitted a petition to the authorities for the conservation, restoration and declaration of the building as a National Monument.
In 1973 the administrator temporarily placed the building on the declaration list.
20 SEPTEMBER 1912
Wedding Bells
Mac Laren – Foster
Odn. Courant 20 Sept. 1912
A very pretty wedding was solemnised at St. Jude’s Church, Queenstreet, on Wednesday afternoon, the contracting parties being Mr. John Mac Laren, Sub Manager of the local branch of the National Bank, and Miss Annie C. Foster, second daughter of our fellow citizen and former Member of Parliament, Mr. James Alexander Foster. The sacred edifice, which had been prettily decorated by deft-hands, was as full as it could hold, the officiating Priest being the Venerable Arch deacon Atkinson, who was assisted by the Rev. R. Murray, while Miss Morris presided at the organ. The bride, a great favourite in Oudtshoorn, and who was “given away” by her father, looked perfectly charming.
Both the bride and her mother carried bouquets which were real gems of floral art, and were made by Miss Gussie Van der Spuy. No special invitations had been issued to the wedding, the hospitable parents being of the “all are welcome” class, and after the impressive marriage ceremony had been concluded and the Register signed in the vestry a very large company repaired to Mr. Foster’s fine residence (Foster’s Folly), where the happy pair were duly toasted in bumpers of champagne.
Afterwards they left in Mr. Foster’s motor car for his beach residence at Hartenbosch Strand, near Mossel Bay, where the first part of the Honeymoon will be spent, and from whence they will proceed to Cape Town. The heartiest good wishes of numerous friends accompany them. The wedding presents were numerous and costly.
21 APRIL 1950
23 SEPTEMBER 1989
Volstruispaleis op Oudtshoorn gou gerestoureer, herbenut.
Deur MARTIENS VAN BART
Die Oudtshoornse Foster-volstruispaleis wat in die terrein van die Hoër Handelskool C.J. Langenhoven op die dorp gelê is en besig was om te verval, gaan ten voile gerestoureer, herbenut en waarskynlik tot nasionale gedenkwaardigheid verklaar word.
Die redding van die herehuis wat uit 1903 dateer en die laaste oorblywende dubbelverdiepinghuis van die bekende Victoriaanse argitek Charles Bullock op Oudtshoorn is, is te danke aan die volharding van die Raad van Nasionale Gedenkwaardighede en die Oudtshoornse tak van die Stigting Simon van der Stel om in die doel te slaag.
Verklaring
Die RNG het pas ‘n persverklaring in die verband uitgereik, wat as volg lui:
“Na aanleiding van ‘n versoekskrif wat die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede in April 1988 van die Oudtshoorntak van die Stigting Simon van der Stel ontvang het vir die behoud van die sogenaamde Foster-volstruispaleis, ook bekend as Rus-in-Urbe, het die RNG sedertdien omvattende samesprekings met die betrokke instansies en staatsdepartemente gevoer.
Die posisie is bemoeilik deur die toestand van die gebou, die toekomstige benutting daarvan en die feit dat dit binne die terrein van die Hoër Handelskool C.J. Langenhoven gelê is, wat self geen verdere gebruik daarvoor het nie.
Herstelwerk
“Die RNG en die Departement van Plaaslike Bestuur, Behuising en Werke van die Administrasie: Volksraad het op 31 Augustus in beginsel ooreengekom dat die imposante herehuis binnekort weer funksioneel aangewend sal word.
“Noodsaaklike. herstelwerk sal onderneem word en ‘n aankondiging in verband met die toekomstige gebruik van die gebou word later verwag.
“Hiermee is die bewaring en herstel van een van Suid-Afrika se belangrikste volstruispaleise se toekoms hopelik permanent verseker.
Bankrot
“Die gebou is deur die bekende argitek. Charles Bullock, ontwerp en gedurende 1903 en 1904 opgerig as woonhuis vir James Foster. Dit is die enigste oorblywende dubbelverdiepingshuis wat deur Bullock opgerig is.
“Foster was ‘n plaaslike prokureur wat in 1915 bankrot gespeel het weens die insinking van die ekonomie en veral die volstruisveremark van die Klein-Karoo. Die gebou is hierna tot 1924 gebruik as onderwyserskollege en later as meisiekoshuis en administrasiekantoor vir die handelskool. Dit staan sedert 1972 leeg.
Funksioneel
“Die gebou verteenwoordig hoofsaaklik die vroeg-Eduardiaanse boukuns, maar bevat ook elemente uit die Tudor-styl en het tipiese Victoriaanse gietyster-veranda’s. Die gebrandskilderde vensters, kaggels en koperwerk is uitstekende voorbeelde van die Art’Nouveau-styl. “Die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede verwelkom die nuus dat die gebou binnekort funksioneel aangewend gaan word.
Verklaar
“Dit is nie net ‘n kulturele bate en argitektoniese kleinood vir Oudtshoorn en Suid-Kaapland nie, maar is ‘n uitstekende voorbeeld van die eiesoortige volksboukundige ontwikkeling van argitektuur in Suid-Afrika gedurende die vroeg twintigste eeu.” Die dirakteur van die RNG, mnr. G.S. Hofmeyr, het die hoop uitgesprcek dat Rus-in-Urbe binnekort tot die lys van verklaarde nasionale gedenkwaardighede gevoeg sal kan word.
16 MAART 1990
Bewaringskomitee Oudtshoorn
Posbus 599
OUDTSHOORN
16 Maart 199O
Die Departementshoof
Departement van Plaaslike Bestuur,
Behuising en Werke
Administrasie: Volksraad
Privaatsak X91OJ
KAAPSTAD
8000
Geagte Meneer
FOSTER-HUIS, OUDTSHOORN : OPKNAPPING EN AANWENDING
Ons verwys graag na die samesprekings gehou op 31 Augustus 1989, tussen dr. W.A. Cruywagen, Nasionale Voorsitter, Stigting Simon der Stel en mej. H. du Preez, verteenwordiger RNG; Wes-Kaap waartydens u departement sy verbintenis tot die restourasie en aanwending van Foster-Huis bevestig het.
Die bedrag van R100 0OO.0O is belowe vir die herstel van die balkonne en om die dak waterdig te maak. Hierdie onderneming is herbevestig in ‘n skrywe van 11 Oktober 1989 aan mnr. J.L. Louw, Hoof bestuurder, Klein Karoo Landbou-Kooperasie Oudtshoorn. Voigens genoemde skrywe moet die bewilligde bedrag voor die einde van die huidige boekjaar bestee word. Hierdie onderneming is weer eens op 7 Maart 199O herbevestig tydens ‘n persoonlike onderhoud te Oudtshoorn met mnr. Chris van Niekerk van u departement. Tot op hede is geen merkbare vordering waarneembaar nie behalwe ‘n opmeting gemaak deur mnr. Boshoff, ‘n plaaslike landmeter op 23 Februarie 1990.
Aangesien daar nog net twee weke van hierdie boekjaar oorbly, was ons in verbinding met ons plaaslike L.P., mnr. Arnold de Jager, op Maandag 12 Maart 199O, waarna hy ons in kennis gestel het dat hy hierdie dringende saak met u bespreek het. Hy het ons verseker dat u binne die volgende week met bekwame spoed op ons versoek insake Foster-Huis sal reageer.
Ons wag angstig op ‘n reaksie van u departement m.b.t saak. Terse1fdertyd wi1 ons u graag hartlik bedank steuning, samewerking en sinvolle bydrae in hierdie hierdie verband.
Vir u inligting heg ons u afdruk aan van ‘n persberig gedateer 23 September 1989, waarin mnr. G.S. Hofmeyr van die RNG aangehaal word.
Met vriendelike groete
VOORSITTER
BEWAR1NGSKOMITEE OUDTSHOORN:
STIGTING SIMON V.D. STEL
6 MEI 1990
17 MEI 1991
WET OP NASIONALE GEDENKWAARDIGHEDE,
No. 28 VAN 1969
VERKLARING VAN EIENDOM TOT NASIONALE GEDENKWAARDIGHEID
Kragtens die bevoegdheid my verleen by artikel 10 (1) van die Wet op Nasionale Gedenkwaardighede, 1969 (Wet No. 28 van 1969), verklaar ek, Theodorus Gerhardus Alant, Adjunk-minister van Nasionale Opvoeding, hierby die eiendom in die Bylae hiervan volledig beskryf, tot nasionale gedenkwaardigheid.
BYLAE
DIE EIENDOM, TESAME MET DIE HISTORIESE DUBBELVERDIEPINGHEREHUIS BEKEND AS “RUS IN URBE” DAAROP, IN VOORTREKKERSTRAAT, V OUDTSHOORN.
Beskrywing:
Die eiendom, tesame met die historiese dubbelverdiepingherehuis bekend as “Rus in Urbe” daarop, synde ‘n gedeelte van die restant van Erf 4816, Oudtshoorn (nou bekend as Erf 5398, Gedeelte van Erf 4816, Oudtshoorn), gele� in die munisipaliteit en administratiewe distrik Oudtshoorn en groot 3017 (drieduisend-en-sewentien) vierkante meter, soos aangedui deur die figuur ABCDEF op Landmeterskaart LG 3511/1990, gedateer 12 Julie 1990, geliasseer in die kantoor van die Landmeter-generaal te Kaapstad en op L�er 19/2/068/3 by die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede te Kaapstad.
Transportakte T4824/1982, gedateer 9 Februarie 1982.
T. G. ALANT, Adjunk-minister van Nasionale Opvoeding.